Duurzame nieuwbouw zet zorgcomplex midden in de wijk

Nieuwbouw verpleeghuis Het Maanderzand biedt flexibiliteit en verbondenheid

In Ede wordt een nieuw zorgcomplex gebouwd: de vervangende nieuwbouw van verpleeghuis Het Maanderzand. Het ontwerp legt de nadruk op maximale bewegingsvrijheid voor bewoners, duurzame materialen en een sterke inbedding in de wijk.

Het bestaande Maanderzand stamt uit de jaren zestig en is meerdere malen verbouwd. De verouderde casco’s voldeden niet meer aan de huidige eisen op het gebied van brandveiligheid, duurzaamheid en installaties. Na onderzoek naar hergebruik van de bestaande gebouwen bleek volledige nieuwbouw de enige haalbare oplossing. Architect Rob van der Meer van GSG Architecten licht toe: “Wat heel belangrijk is in de zorg, is dat de manier van zorgen en de doelgroep voortdurend in beweging zijn. Je moet dus een casco bedenken dat flexibel is, zodat het gebouw zich ook in de toekomst kan aanpassen.” Dit uitgangspunt heeft hij doorvertaald naar het ontwerp: installaties zijn los gehouden van de hoofddraagconstructie en ruimtes zijn eenvoudig te transformeren. Zo kan van twee zorgappartementen een echtpaarkamer worden gemaakt, of een badkamer veranderen in een pantry. Daarmee krijgt het gebouw ook op langere termijn vastgoedwaarde.

Leefomgeving als uitgangspunt

Een tweede belangrijke pijler is de leefomgeving van bewoners. Alle woonkamers liggen op de begane grond en hebben een directe verbinding met de tuin. Bewoners worden met domotica ondersteund. Via slimme armbandjes of kettingen kunnen deuren automatisch geopend of gesloten worden, zodat bewoners zich vrij en veilig door het gebouw bewegen. “Ondanks dat mensen Alzheimer hebben en beperkte mogelijkheden tot zelfredzaamheid, wil je dat ze nog steeds deel uitmaken van een maatschappij. Dat is van grote waarde voor ieder mens, zeker voor deze doelgroep”, zegt Van der Meer. Grote gevelopeningen, veel daglicht en uitzicht op de omgeving versterken dit idee van een ‘healing environment’.

Duurzaamheid en houtbouw

Het Maanderzand wordt grotendeels uitgevoerd in hout. De gevelbekleding is van thermisch gemodificeerd hout, terwijl Heko Spanten uit Ede de houten draagconstructie levert. Ook de prefab HSB-gevels zijn biobased. Van der Meer: “Met traditionele materialen had de gevel meer gekost. In hout is het mogelijk om expressie te geven én duurzaam te bouwen.”

De duurzaamheid gaat verder dan alleen de materiaalkeuze. Op de hoge daken liggen zonnepanelen, er wordt geïnvesteerd in een biodiverse buitenruimte en het energieverbruik wordt tot een minimum beperkt. Het ontwerp is compact en efficiënt, zodat geen onnodige ruimtes worden gebouwd. Daarmee wordt bespaard op zowel investering als milieubelasting.

In verbinding met de wijk

Stedenbouwkundig is gekozen om het bouwvolume ten opzichte van de bestaande bebouwing naar achteren te plaatsen. Daardoor ontstaan twee zones die als ‘groene longen’ voor de wijk functioneren. Naast de Alzheimer-tuin voor bewoners worden in 2027 ook moestuinen en een speeltuin aangelegd voor de buurt. “Dit soort zorgorganisaties krijgen steeds meer een wijkfunctie. We willen stimuleren dat mensen van buiten naar binnen komen”, aldus Van der Meer.

Bijzonder aan dit project is ook die band met de bewoners. Van der Meer ontmoet er regelmatig een groep bewoners die vroeger zelf in de bouw werkten. “Dan drinken we een kwartiertje koffie en praten we over het gebouw. Je doet het uiteindelijk voor die mensen.”