‘Bouwen in een dierentuin is echt anders’

Bouwers zijn trots op eindresultaat nieuw Leeuwenverblijf

In ARTIS werd de afgelopen tijd gebouwd aan een nieuw Leeuwenverblijf. Het nieuwe verblijf is tien keer zo groot als het oude en is voorzien van een heuvelachtig landschap met de uitstraling van een savanne in verschillende seizoenen.

Bouwkundig aannemer Van Wijnen Haarlemmermeer, installateur A. de Jong en De Enk Groen en Golf werkten nauw samen aan dit unieke project. De Enk werkte al eerder voor de Amsterdamse dierentuin en is dus bekend met de manier van werken op zo’n specifieke locatie. Bart Los is projectleider van De Enk Groen en Golf en heeft als hoofdaannemer een coördinerende rol in het project. “Op deze plek in ARTIS zat voorheen het Algazellenverblijf. Het oude Leeuwenverblijf was te klein en ARTIS werkt al jaren aan vernieuwing in het park, met minder diersoorten en grotere en modernere verblijven. Dit gebied was al ‘savannegebied’ voor onder meer olifanten, zebra’s en giraffen, dus het was logisch om hier ook het Leeuwenverblijf te bouwen.” 

Bij de bouw van het project hadden twee zaken prioriteit, vertelt Jeffrey van Dalfzen van Van Wijnen: “Veiligheid en logistiek en daarmee het voorkomen van hinder voor bezoekers. Zo vond het gros van het transport van grote elementen plaats over het water en werkten we vaak buiten de openingstijden. Dan was de bouwlocatie wel goed toegankelijk voor auto’s.” Vanaf het beginstadium dachten de drie partijen na over de beste manier van uitvoeren en werd het project ‘smart’ aangepakt.

Bestaande waterval behouden

De eerste stap was het slopen van de oude bebouwing en het gelijkmaken van het terrein. Alleen het binnenverblijf van de algazellen en de waterval bleven staan. Vervolgens kwamen er nieuwe hekken en installaties. De waterval is de eyecatcher van het verblijf en daartussen loopt een bezoekerstunnel. Los: “Het was een harde eis om de bestaande waterval te laten staan. Dat leverde uitvoeringstechnisch een behoorlijke uitdaging op. Uiteindelijk is de basis volgens plan gerealiseerd, alleen iets kleiner dan de architect had voorzien.”

Installateur A. de Jong verzorgde de installaties, zowel binnen als buiten. Projectleider Jan Berendsen: “We hebben het leidingwerk voor de waterval gerealiseerd. Daarnaast kregen de leeuwen een aantal verwarmde rotsen en plaatsten we er één in het bezoekersdeel, zodat bezoekers een idee krijgen van wat de leeuw ervaart. Ook installeerden we een geluidsinstallatie, waarmee de dierverzorgers dagelijks een educatief programma verzorgen voor bezoekers. Omdat het gaat om een dierenverblijf, hebben we wat extra zekerheden ingebouwd. Zo is naast de thermostaatkabel voor de verwarmde rotsen een extra loze buis aangebracht. Die kan in de toekomst gebruikt worden voor bijvoorbeeld een nieuwe thermostaatkabel. Ook zijn de leidingen extra diep in de grond aangebracht.”

De funderingen van het verblijf zijn 80 cm diep, om te voorkomen dat de leeuwen er onderdoor kunnen graven. Voor de daktuin in het verblijf werd een betongaasmat op de onderconstructie geplaatst. Van Dalfzen: “In verband met het risico van doorbijten koos ARTIS gaandeweg voor dikker gaas. Het is geen geweven gaas, maar bestaat uit klemmetjes. Mocht dit gaas toch beschadigd raken, dan ontstaat er niet direct een gat in de omheining.” De veiligheid van het verblijf voor zowel dier als mens werd tijdens de bouw doorlopend getoetst door een visitatiecommissie en door de dierverzorging. Begin oktober werd het nieuwe Leeuwenverblijf officieel geopend. 

Uitdagingen

Het project kende enkele uitdagingen. Zo bevindt de bevestiging van het waterhekwerk aan de damwand zich onder het waterniveau. Hiervoor moest water worden weggepompt en vond het laswerk plaats vanaf een schuit. Daarnaast biedt het binnenverblijf ruimte aan een nieuwe operatiekamer voor de veterinaire staf van ARTIS, die weer aan specifieke eisen moesten voldoen. De drie heren zijn erg tevreden over de samenwerking met elkaar, met de onderaannemers en met ARTIS. “We moesten elke dag schakelen. Door goed vooruit te blijven kijken, heeft dat goed uitgepakt. Werken in een dierentuin is toch wat anders dan het bouwen van een nieuw pand.”