Stijlvolle combi van nieuwe én oude glorie

Rijksmonument De Meelfabriek, gelegen aan de rand van het stadscentrum van Leiden, ondergaat momenteel een ingrijpende metamorfose. Tijdens het herbestemmingsproject wordt niet alleen de oude gebouwen op het uit 1884 daterende fabriekscomplex nieuw leven ingeblazen. In de vorm van onder meer lofts, appartementen, kantoren en winkels worden op het terrein ook diverse nieuwe gebouwen gerealiseerd. Het resultaat van alle inspanningen is een unieke en levendige plek, waar het industriële erfgoed met een scherpe focus op duurzaamheid is gecombineerd met hedendaagse luxe.

Met een totaal vloeroppervlak van meer dan 55.000 m2 geldt De Meelfabriek als een omvangrijk herbestemmingsproject waarbinnen het samenbrengen van oude en nieuwe glorie centraal staat. “Het project is een schoolvoorbeeld van innovatieve gebiedsontwikkeling”, zegt technisch directeur Ed Zwart namens hoofdaannemer Van der Wiel Bouw uit Noordwijk. “Enerzijds door het volste respect te tonen voor het aanwezige monumentale erfgoed en anderzijds door duurzaamheid en innovatie alle ruimte te geven.”

Nieuwbouw Singeltoren

Eén van de nieuwe blikvangers op het terrein is de in 2022 op te leveren Singeltoren. Het appartementencomplex bestaat uit drie geschakelde torens van verschillende hoogtes (hoogste punt: 45 meter). De opdeling in drie volumes geeft het gebouw een slanke, sierlijke uitstraling en sluit perfect aan bij de compositie en diversiteit van de huidige panden. De strakke, moderne detailleringen van beton, glas en aluminium zorgen er tevens voor dat de toren naadloos matcht met het industriële karakter van De Meelfabriek. “In deze woontoren komen dertig appartementen en twee penthouses”, aldus Zwart. “Woningen die qua grootte variëren van 104 tot 252 m2 en een prachtig uitzicht bieden op de Leidse binnenstad, De Meelfabriek Tuin en Plein.”

Restauratie van de kern

De in bouwfase 2 uit te voeren herbestemming van het in 1937 gebouwde Meelpakhuis tot twaalf lofts, acht penthouses en diverse commerciële functies op de begane grond en eerste verdieping kan met recht uniek worden genoemd. “En dat heeft alles te maken met het ontwerp”, vervolgt Zwart. “Hierin zijn met het nodige lef de monumentale delen van dit rijksmonument en het industriële loftgevoel doordacht gecombineerd met moderne luxe en een duurzaam getint wooncomfort.” Zo komt de ritmische structuur van de originele ondersteunende paddenstoelkolommen vol in de spotlights te staan door de gevel van het pand als het ware af te pellen en deze te vervangen door een verdiept geplaatste gevel van glas. Door deze gevel tot bovenop het pand door te trekken, worden drie extra bouwlagen met penthouses gecreëerd. De slimme materiaalkeuze en vormgeving zorgen ervoor dat de moderne nieuwe opbouw een fascinerende eenheid vormt met de oorspronkelijke gebouwelementen.   

Laag energieverbruik

Verduurzaming wordt ook binnen het Meelpakhuis met een hoofdletter geschreven. Dat begint al rondom het doorvoeren van aanpassingen binnen het gebouw, gericht op een zo functioneel mogelijk gebruik richting de toekomst. Daarnaast wordt via het behoud van de monumentale betonconstructie voorkomen dat er gebruik moet worden gemaakt van kostbare energie voor onder meer sloopwerk, transport en nieuwe materialen. “Een andere belangrijke stap op het duurzaamheidsfront is het streven om volgens de principes van de Trias Energetica een pand neer te zetten waarbinnen dankzij zeer hoge isolatiewaarden en laagtemperatuurverwarming het energieverbruik laag zal zijn”, aldus Zwart. “Bijvoorbeeld door de toepassing van tripleglas. De kleine hoeveelheid energie die de bewoners dan nog nodig hebben, wordt gegenereerd via onder meer ondergrondse bronnen voor opslag van warmte en koude, warmtepomptechniek en zonnepanelen. Het kleine restdeel wordt ingekocht bij een leverancier van groene stroom.”  

Kijk voor meer informatie over dit bijzondere herbestemmingsproject op www.demeelfabriek.nl

Voorzichtigheid geboden bij sloopwerk en asbestsanering

Voor het sloopwerk op de locatie van de Meelfabriek in Leiden was hoofdaannemer Van der Wiel Bouw op zoek naar een partner met veel ervaring in binnenstedelijke projecten, waar de ruimte beperkt is en de bereikbaarheid minimaal. Bij dit project in Leiden komt daar ook nog eens de ligging langs de Zijlsingel bij. Met ruim 30 jaar ervaring in sloopwerk, asbestsanering, betonboringen en containerservice kan Amovatiebedrijf Aalsmeer BV wel wat referenties voorleggen. 

“We nemen twee gebouwen onder handen. Zo wordt het 53 meter hoge Gebouw B, dat met één zijde aan het water grenst, volledig tot op de begane grond gesloopt. De bovenste laag werd manueel gesloopt, waarna we een 10 tons kraan op het gebouw gehesen hebben om de eerste 15 meter eraf te halen. De grote kraan doet de rest van het sloopwerk. We staan hier ook in voor de verwijdering van asbest. Bij het monumentale Gebouw E halen we de gevel er compleet af, maken we nieuwe uitsparingen en breken we inpandige silo’s af”, vertelt projectleider Laura Vijfhuizen. “De asbest- en sloopwerkzaamheden zijn in december 2020 gestart en zullen in totaal ongeveer 9 maanden in beslag nemen. Op de locatie is per gebouw een vast team van ongeveer 6 mensen onder leiding van een uitvoerder actief. Tevens loopt onze eigen veiligheidsverantwoordelijke op het werk en houdt een oogje in het zeil. Zo worden de sloopwerken langs de Zijlsingel onmiddellijk stilgelegd als een boot voorbijkomt. Men kan immers nooit voorzichtig genoeg zijn.”

Funderingsonderzoek en proefbelastingen

Het succes van de herontwikkeling van Meelfabriek Leiden is mede afhankelijk van de staat van de meer dan 100 jaar oude houten funderingsconstructies. Wareco Ingenieurs, integraal dienstverlener op de vakgebieden bodem, water en funderingen, kreeg de opdracht een funderingsonderzoek uit te voeren voor de herontwikkeling van het meelpakhuis, het silogebouw, de schoonmakerij en het ketelhuis. Daarnaast onderzocht het bureau via proefbelastingen de mogelijkheid om het meelpakhuis en de schoonmakerij met extra verdiepingen te verzwaren.

Twee uitdagende en complexe klussen, meent senior adviseur funderingen Maurits Tillema. “De funderingen van deze monumentale panden zijn in verschillende decennia met diverse typen funderingsconstructies gebouwd. Dat uit zich in een kwetsbare en ingewikkelde funderingstechnische structuur. Als je bovengronds ambities hebt tot herontwikkeling, uitbreiding en modernisering van dergelijke panden, moet je er zeker van zijn dat de originele ondergrondse constructie een eventuele extra belasting kan dragen. Daar was ons onderzoek met name op gericht.” 

Concreet heeft de ruime expertise van Wareco de opdrachtgever vroegtijdig duidelijkheid verschaft over eventuele noodzakelijke investeringen. “Vanuit onze specialistische kennis en kunde hebben we zowel de beperkingen als de mogelijkheden van de houten funderingsconstructies betrouwbaar in kaart gebracht”, vult principal expert Maarten Kuiper aan. “Waardevolle informatie, zodat de klant stevig gefundeerd het project kan realiseren en waardevolle monumenten de toekomst in gebracht worden.”

Inrichting naar bewonerswens

Het bedrijfsmotto ‘Afbouw op niveau’ wordt door turnkey totaalafbouwer DD&H Projecten opnieuw in de praktijk gebracht in Leiden. In opdracht van hoofdaannemer Van der Wiel Bouw verzorgt de door Rob Vogelaar en John Does geleide onderneming in een tijdsbestek van circa dertig weken de complete binneninrichting van de statige Singeltoren. Een opdracht die vanwege de aard, het vereiste maatwerk én de gevraagde kwaliteitseisen de afbouwspecialist uit Roelofarendsveen op het lijf is geschreven.

“Voor de 32 appartementen in de Singeltoren gaan we de complete binneninrichting realiseren”, zegt Vogelaar niet zonder trots. “Ultiem maatwerk, omdat elke woning een eigen indeling kent. Vandaar ook dat we voor deze klus op voorspraak van Van der Wiel gebruik maken van Gyproc metalstudwanden met een Gyproc Habito beplating. In totaal brengen we zo’n 2.900 m2 aan.” Daarnaast voorziet het ervaren team van DD&H het binnenblad van de HSB-buitengevels van circa 1.300 m2 zeer vochtbestendige Fermacell-platen. Net als de metalstudwanden worden deze componenten door Omtzigt Bouwmaterialen gefaseerd en grotendeels op maat op de bouwplaats aangeleverd. “Het feit dat alles pasklaar in de fabriek wordt gemaakt, resulteert in een minimale hoeveelheid afval”, vervolgt Vogelaar. “Goed voor het milieu en dus prima passend bij het duurzame karakter van dit project.”

Gevarieerd installatiepakket

Aan de herbestemming van Het Meelpakhuis, één van de gebouwen op het complex van De Meelfabriek in Leiden, levert Brugmans BV uit Noordwijk een substantiële bijdrage. 

Het installatiebedrijf staat al meer dan 100 jaar op de kaart als specialist op het gebied van sanitair, verwarming, dakwerken, ventilatie en riolering. En juist die grote variatie komt prima van pas in de Leidse binnenstad, zo meent directeur/eigenaar Gert Slager. “De woningen in het Meelpakhuis worden door ons na de aanstaande bouwvak voorzien van een tapwaterinstallatie, binnenriolering, sanitair en een Pluvia-hemelwaterafvoersysteem. Naar verwachting zullen de werkzaamheden ongeveer een jaar in beslag nemen.”

Hoewel de door Brugmans geleverde en gemonteerde componenten zoals vertrouwd uitblinken in kwaliteit en duurzaamheid, is en blijft een goede voorbereiding een vereiste. “De tapwaterinstallatie is voorzien van een hydrofoor. Daardoor is het zaak om wat betreft de gevraagde druk en temperatuur van het water vooraf zeer nauwkeurige berekeningen te maken. Dat doen we dan ook”, aldus Slager, die er trots op is om samen met een aantal andere regionale bouwpartners aan het prestigieuze project te mogen bijdragen. “Hoewel de werkzaamheden redelijk standaard zijn, verschaft deze opdracht ons de nodige prestige. We schrijven hem dan ook graag bij op onze referentielijst.”