De Groene Loper Maastricht: ‘Biodiversiteit is een intrinsiek onderdeel van dit gebied geworden’

Toen in Maastricht in 1959 de verbrede President Rooseveltlaan werd opgeleverd, gold het als een voorbeeldproject voor Nederland. Met de komst van de N2/A2, ook wel de stadstraverse genoemd, dacht men de doorstroming van het lokale noord-zuidverkeer voor elkaar te hebben. Niets bleek echter minder waar. De vierbaansweg werd in latere decennia de belangrijkste noord-zuidverbinding in Nederland en de toegangsweg tot België en Frankrijk. In 2009 reden er per etmaal circa 45.000 auto’s over de President Rooseveltlaan. Maastricht-Oost ging zwaar gebukt onder deze verkeersdrukte. De N2/A2 sneed de wijk doormidden en het lokale verkeer en de leefbaarheid van de omliggende wijken stonden onder grote druk. Er moest iets gebeuren.

Begin deze eeuw kwamen de gemeenten Maastricht en Meerssen, de Provincie Limburg en Rijkswaterstaat met een eerste aanzet om de A2 in Maastricht te ondertunnelen en tegelijkertijd het gebied eromheen te herontwikkelen. Nadat financiering en aanbesteding geregeld waren, ging in 2009 het masterplan De Groene Loper voor verkeersinfrastructuur en stadsontwikkeling van start. Green Cities Europe focust in dit artikel op het langgerekte, groene park bovenop de tweelaagse Koning Willem-Alexandertunnel. Met Jos Geurts, manager gebiedsontwikkeling van Projectbureau A2 Maastricht en al sinds 2002 betrokken bij De Groene Loper, kijken we wat er is gebeurd sinds de start van het masterplan in 2009.

Meanderende promenade

Het ontwerp van het park is afkomstig van West8. Belangrijk thema hierin is de verbinding tussen de wijken ten oosten en westen van de A2, maar ook tussen de stad en landgoederenzone ten noorden van Maastricht. De loper strekt zich uit over een lengte van 2,3 kilometer en is vormgegeven als een meanderende promenade, variërend in breedte van 45 tot 120 meter. In vier tot acht rijen staan lindebomen, die het park een monumentaal karakter geven. Door het park loopt een zes meter breed pad voor langzaam verkeer; voetgangers, fietsers en hardlopers delen deze ruimte.

Bomenplan

Voor het park is een speciaal bomenplan gemaakt. Bij de keuze van de bomen is rekening gehouden met hun groeiplaats en wortelstructuur. Zo was het belangrijk dat de bomen ‘breed’ wortelen. Ook de directe omgeving is meegenomen in de boomkeuze. De nieuwe bomen moesten aansluiten bij de bestaande, markante bomen, waardoor er eenheid van groen zou blijven tussen het nieuwe gebied en de bestaande omgeving.

Meer dan de helft van de bomen bestaat uit de eerder genoemde lindebomen aan weerszijden van het zes meter brede halfverharde middenpad. Ook zijn tulpenbomen, winter- en zomereiken, sierkersen, essen en andere bomen geplant; bij elkaar zo’n 11 soorten. Op twee locaties staan beeldbepalende groene ‘reuzenpilaren’; 8 tot 10 meter hoge haagbeuken afkomstig van een gespecialiseerde kweker uit Duitsland. Deze bomen waren bij de aanplant al 25 jaar oud. Verschillende vogelsoorten als heggenmussen, winterkoninkjes, roodborstjes en mussen worden door de hoge bomen aangetrokken, daarom worden ze ook wel ‘vogelflats’ genoemd.

Monitoren op afstand

De lindebomen hebben eerst vijf jaar op een kwekerij in Zwolle gestaan. Na de aanplant van de volwassen bomen in 2017 was het spannend hoe deze zich zouden houden, zeker tijdens de warme zomermaanden. Geurts: “De inzet van vochtsensoren heeft ervoor gezorgd dat slechts een handvol lindebomen is gesneuveld.” Een sensor bij iedere boom hield het vochtgehalte van de bodem in de gaten. De verzamelde sensordata kon op afstand worden gelezen, zodat indien nodig tijdig water gegeven kon worden. “Na vier jaar waren de bomen goed aangeslagen en werden de sensoren weggehaald.”

Nieuwe inzichten, nieuwe initiatieven

Al vanaf het begin van het project A2 Maastricht is ook steeds gewerkt aan ruimtelijke en maatschappelijke kansen voor de omliggende wijken. Het Vrijheidspark bovenop de tunnel speelt hierin een centrale rol. Dit park, door West8 ontworpen, is inmiddels een goed bezochte ontmoetingsruimte. Het projectbureau ondersteunt en initieert initiatieven die het verblijf op de Groene Loper nog aantrekkelijker maken, zoals de aanleg van een parkje met speeltoestel en horeca. Dit gebeurt aan de hand van het Actieplan Mijn Gezonde Groene Loper uit 2015. Geurts heeft nog een aantal voorbeelden: “Naast blijvende ondersteunen we ook tijdelijke initiatieven zoals een grote buurttuin op nog braakliggend terrein, met grote tuinbakken die als dat nodig is kunnen worden verplaatst. Ook een serre om planten te kweken en kleinschalige horeca op het terrein staan op de planning.”

Aandacht voor biodiversiteit

Daarnaast is er aandacht voor het bevorderen van de biodiversiteit in het gebied. “Ten tijde van de aanbesteding was dit nog niet zo’n issue maar al vrij snel daarna hebben we als projectbureau samen met de gemeente Maastricht, Ballast Nedam en het Centrum voor Natuur- en Milieueducatie plannen gemaakt die het verblijfsklimaat aan de Groene Loper ook voor planten en dieren zo aantrekkelijk mogelijk moeten maken”, aldus Geurts. De aanpak is specifiek gericht op het helpen van de wilde bij, een onmisbare schakel in onze voedselvoorziening. Hiertoe zijn inmiddels in het gras op de Groene Loper voorjaarsbollen geplant. Daarnaast zijn er bloemenweides ingezaaid met klaprozen, kamille, wilde cichorei en slangenkruid. De bloemenweides vormen samen een bijenlint, ertussen staan bijenhotels. Geurts is trots: “We hebben een ecologische reuzenstap gezet. Waar eerst duizenden auto’s per dag voorbij raasden, staan nu zo’n 2.000 bomen. Biodiversiteit is niet een vernislaagje, maar een intrinsiek onderdeel van dit gebied geworden. Het is een kans die we met beide handen hebben aangegrepen.”