Een baksteen is zo gek nog niet

De fabrieken van Rodruza bakken al een paar honderd jaar stenen in Nederland. Op tijd vernieuwen vindt het familiebedrijf belangrijk. Dat uit zich niet alleen in een breed assortiment van hoogwaardige gevelstenen en steenstrips, maar ook in een steeds verdere verduurzaming van het product en productieproces. “Bij Rodruza omarmen we nieuwe technieken die de CO2-footprint van gevels nóg verder reduceren, zoals de introductie van droogstapelen en gevelstenen uit keramische reststromen.”

Een baksteen is intrinsiek een ontzettend duurzaam product. De oudste gebouwen opgetrokken uit baksteen zijn al meer dan 8.000 jaar oud. “Ook in het Nederlandse straatbeeld in steden en dorpen zie je markante en onopvallende gebouwen die al eeuwen dienstdoen en door de tijd onderkomen bieden aan wisselende bewoners en gebruiksdoelen”, zegt Frank Struijk, al 33 jaar gevelsteen adviseur. “Een keramische gevel gaat onderhoudsvrij tot eeuwen mee en dat kun je van veel alternatieven niet zeggen. Wanneer je het over de levenscyclus van een gebouw van 100 of zelfs 200 jaar bekijkt, zijn er niet veel materialen duurzamer dan gevelsteen!” Life Cycle analyses en milieu­kostenanalyses bevestigen dat, vult Martijn Berendsen aan, plant­manager op de fabriek in Gendt. “Het is het ontwerp van het gebouw dat bepaalt of een gevelsteen ook duurzaam grondstoffengebruik is. Als voor een gebouw een korte of onzekere levensduur geraamd wordt, dan is een ge­metselde gevel wellicht niet zo duurzaam, maar een alternatief in steenstrips of droog gestapeld wellicht wel.”

Volledig natuurlijke grondstoffen

De gevelstenen van Rodruza worden gemaakt van volledig natuurlijke grondstoffen zoals herwinbare rivierklei uit de Nederlandse uiterwaarden. “Voor de rivierklei werken we samen met bijvoorbeeld k3Delta en Natuurmonumenten. In deze samenwerking combineren we het winnen van zand, klei en grind met de ontwikkeling van waterberging en nieuwe natuur in de uiterwaarden”, vervolgt Struijk. Het productieproces van gevelstenen daarentegen kon nog wel een upgrade gebruiken. Daarom investeert Rodruza al jaren in het verduurzamen van dat proces. De afgelopen jaren is de efficiency van droog- en stookprocessen verbeterd. “Waar de industrie eerder nog op kolen en olie stookte, stoken we nu al jaren op aardgas”, legt Berendsen uit. “Op kleine schaal hebben we inmiddels ook succesvolle proeven gedaan met waterstof en we verkennen de mogelijkheden om dat op grote schaal toe te passen.” Ook de toeleveranciers worden zorgvuldig gekozen.

Op de goede weg

Berendsen vergelijkt de komende transitie van de baksteen met die van de gloeilamp. “De gloeilamp werd op den duur vervangen door de spaarlamp. Was deze per definitie beter voor het milieu? Nee, zeker niet, maar het bespaarde wel energie. En nu hebben we de ledlamp, die bespaart nog meer energie en is ook beter voor het milieu. De transitie naar spaarlamp begon bijna 30 jaar geleden, pas een jaar of 5 geleden werd led een serieuze optie. Op dit moment zijn we met gevelstenen bezig om de stap van de gloeilamp naar de spaarlamp te maken. We hebben hierin nog een lange weg te gaan, maar we zijn op de goede weg”, zegt hij ambitieus. De stap naar de ledlamp is nog wat verder weg, daarvoor is een waterstofinfrastructuur een randvoorwaarde.

Drystack-concept

Struijk vult aan dat de verschillende partnerships die Rodruza aangaat, bijdragen aan de versnelling van verduurzaming. Zo is Rodruza de eerste steenfabrikant die het Drystack-concept heeft geadopteerd en af fabriek stapelstenen gaat leveren. “Het droogstapelsysteem heeft als grote voordeel dat er geen metselmortel gebruikt wordt. De stenen worden zodanig bewerkt, dat ze als een soort legostenen op elkaar gestapeld kunnen worden. Je hebt dus geen metselaars meer nodig, maar stapelaars die door Drystack worden opgeleid. Het bespaart tijd op de bouw en in het planningsproces en uiteindelijk zijn de bouwmaterialen geschikt voor circulair gebruik. Niet alle gebouwen staan immers eeuwen en voor gebouwen waarvan je mag verwachten dat ze een kortere gebruiksduur kennen, is een droogstapelsysteem een duurzame oplossing. Als architect ben je bovendien een stuk flexibeler in je ontwerp; met Drystack laten bijzondere metselverbanden zich makkelijk in de gevel zien.”

Bakstenen uit keramisch restmateriaal

Sinds kort is Rodruza bezig met de ontwikkeling van bakstenen uit keramisch restmateriaal. “Hier werd al op kleine schaal mee geëxperimenteerd door verschillende partijen, maar bij Rodruza zijn we bezig om dit ook in grotere productievolumes te kunnen realiseren”, zegt Berendsen trots. “Zo zijn we een volledig circulair systeem aan het creëren voor de bakstenen en gebruiken we ook het keramisch afval wat her en der bij de sloop van gebouwen vrijkomt. Kortom, op alle mogelijke manieren werken we aan het verduurzamen van ons productieproces, ons assortiment én de verduurzaming in de bouwketen.”