Grote Beer: bijzonder nieuw hart van Alexander 

In Rotterdam nadert de oplevering van Grote Beer. Circa drie jaar geleden startte, op een braakliggend terrein en pal naast winkelcentrum Alexandrium de bouw van 193 energieneutrale en gasloze huurwoningen voor hoofdzakelijk middeninkomens. Grote Beer zal zorgen voor de eerste van 8.000 nieuwe woningen in de Rotterdamse Alexanderknoop. De ontwikkeling draagt bovendien bij aan een levendig hart van Alexander, met woon- en winkelfuncties in een duurzame omgeving. In opdracht van Dura Vermeer Bouw Zuid West B.V. ontwierp Klunder Architecten een getrapt gebouw met een hoogte van 68 meter, een spannende materialisatie en weelderig groene daktuinen. Op de begane grond is ruimte gereserveerd voor commerciële functies, een ruime entree, een postkamer en een huiskamer voor bewoners. Daarmee krijgt Grote Beer ook een sociale functie.

Klunder Architecten werd eind 2019 bij Grote Beer betrokken. “Dura Vermeer had al een studie met een ander bureau achter de rug en zocht een architect voor de gevels”, vertelt ir. Gijs Burg, architect bij Klunder Architecten. “Op het moment dat wij de stukken ontvingen echter, begrepen we dat de gemeente Rotterdam nog niet akkoord was op de stedenbouwkundige uitgangspunten. In de architectenselectie hebben we daarom de stoute schoenen aangetrokken en een volumestudie verricht, op basis waarvan we een nieuw ontwerp­idee hebben gepitcht. In combinatie met onze ruime ervaring in Rotterdamse projecten en onze goede relatie met de gemeente, kregen wij de complete ontwerpopdracht gegund.”

Getrapt en groen gebouw

De gemeente wilde een poortwerking voorkomen, vertelt Burg. “In plaats hiervan hebben wij diverse modellen tegen het licht gehouden; van een taartmodel tot een toren­compilatie. Vervolgens hebben we alle ideeën verwerkt in een matrix, op basis waarvan voor de huidige opbouw is gekozen.” Deze huidige opbouw kenmerkt zich door een 23 meter hoge onderbouw, die de daklijn van de naastgelegen bebouwing volgt. “Hierboven is een getrapte toren ontworpen, met steeds een setback van 6,5 meter. Hierdoor wordt de toren naar boven toe steeds ranker. Alle dakranden zijn uitgevoerd als plantenbakrand en op elke sprong wordt een daktuin met zitjes ingericht. Om het groen ook vanaf de straatzijde zichtbaar te maken, zijn weelderige planten geselecteerd. Bovendien komt op elke daktuin een boombak.”

Prefab-all-the-way

De grootste ontwerpvoorwaarde was echter de ‘prefab-all-the-way’ bouwtechniek, om Grote Beer zo snel mogelijk en zonder bouwterrein te kunnen realiseren. “Zowel de gevels als de constructiewanden, vloeren, badkamers en toiletruimten zijn prefab aangeleverd en gemonteerd”, vertelt Burg. “Hierdoor moesten we anders naar ons ontwerp kijken. Wat voor ons als architectenbureau met name belangrijk was, waren de naden van de diverse elementen. Hierbij hadden we keuze uit twee tactieken: aanzetten of verbloemen. Bij Grote Beer zijn beide tactieken toegepast. Voor de gevelafwerking is gekozen voor een interessante combinatie met beton en gemêleerd metselwerk. Doordat de metselwerkstenen doormidden zijn gezaagd, kon flink bespaard worden op materiaal en gewicht. Elke steen kon twee keer gebruikt worden in de gevel. Doordat het metselwerk is ingestort in het betonnen buitenblad, werden bijzondere metselwerkverbanden en plasticiteit mogelijk.”

Ruimtelijk en levendig

Een commerciële plint van 5 meter hoog zorgt ervoor dat het grote stedelijke woongebouw netjes landt op het maaiveld. “De prefab gevelelementen zijn om en om doorgetrokken”, aldus Burg. “Hiertussen zijn de commerciële ruimtes voorzien van een grote etalage, waardoor de plint nog verder verbijzonderd wordt. De buitenruimtes op de onderste woonlaag zijn bewust inpandig gemaakt. Pas op 8 meter boven maaiveldniveau zijn de eerste balkons gesitueerd. Hierdoor maakt het kruip-door-sluip-door gevoel plaats voor ruimtelijkheid en levendigheid in het straatbeeld.”