‘Samen apart’: synergie en individualiteit bij OSC Stadionpark Rotterdam

Als je het eerste plan in een grote gebiedsontwikkeling maakt, dan zet je de toon, weet Gert Jan Samsom, architect-partner bij BDG Architecten. Met hun ontwerp voor OSC Stadionpark in Rotterdam wisten de architecten verbinding te creëren tussen twee middelbare scholen met multifunctionele sportvoorziening én de wijk die straks om het project heen ontstaat.

Voor het integrale ontwerp van Onderwijs- en Sportcluster (OSC) Stadionpark sloeg BDG Architecten de handen ineen met partners Pieters Bouwtechniek, ingenieursbureau Deerns en landschapsontwerpbureau RROG. Ook was er nauw contact met de gemeente Rotterdam. “We moeten met dit plan anticiperen op een gebied dat nog moet ontstaan. Dat was een leuke uitdaging”, vindt Samsom. “Ook voor de gemeente was dat soms zoeken. Het was een intensief proces om alles zo te ontwerpen dat toe­komstige ontwikkelingen ook nog ruimte hebben voor hun eigen inbreng.”

Van trainingscomplex naar multifunctionele wijk

Aannemer Wijnen Bouw werkt inmiddels aan OSC Stadionpark, dat middenin een nieuwe, parkachtige en autovrije wijk komt. De sportvelden van Feyenoords voormalige trainingscomplex Varkenoord vormen straks de thuisbasis van de nieuwe onderwijs- en sportvoorziening samen met ruim 850 woningen en diverse wijkvoorzieningen.    

Samen apart

Voor het project won BDG een ontwerpwedstrijd. Met het winnende ontwerp wisten de ontwerpers de drie verschillende gebruikers goed samen te brengen en hen tegelijkertijd een eigen ruimte te bieden. “Je hebt te maken met twee scholen met elk hun eigen cultuur en verschillende typen leerlingen. Dit gebouw gaat enerzijds op zoek naar samen goed onderwijs op één locatie, maar ook naar twee eigen werelden.” ‘Samen apart’, noemt BDG dat. “En dat zie je terug in de opzet van het plan. We hebben de hoogteverschillen in het terrein gebruikt en doorgezet in het landschap en de pleinruimten. Met groene randen maak je duidelijke, maar op een natuurlijke manier afgebakende pleinen.” Dwars door het plan loopt een publieke route, van zuid naar noord. “Die staat overdag open voor mensen uit de wijk. Zij lopen dus langs het onderwijs. Zo kunnen we de talenten van de leerlingen ook laten zien.”

Ondergrondse sporthal

De grootste uitdaging bij dit project? Een sporthal die deels onder de grond ligt. “Wij doen meer onderwijsprojecten, maar het bijzondere hier is de complexe stapeling van een aantal functies. Het is uitzonderlijk dat het onderwijsgebouw bovenop een sporthal is gemaakt. Dat is ontstaan vanuit het hoogteverschil op het terrein en de krappe plot. Omdat een sportgebouw minder daglicht nodig heeft dan een onderwijsprogramma, hebben we de hal in het maaiveld geschoven om zo het hoogteverschil te overbruggen.”

Het heeft ook voordelen om de eerste in een gebiedsontwikkeling te zijn, geeft Samsom  aan. “Omdat we het belangrijk vinden dat ook de sporters in de verdiepte sporthal profiteren van natuurlijk licht en contact met buiten, hebben we een soort ‘spelregels’ gemaakt richting de ontwikkeling die na ons komt. Zo kan de straat die er straks komt, perfect afgestemd worden op het huidige ontwerp. Het biedt dus ook juist mogelijkheden om kwaliteit toe te voegen.”  

Stapeling in de constructie

De school bovenop een sporthal was constructief een heel uitdagende oplossing. “Daarvoor zijn we uitgekomen op een bijzondere constructie van verdiepingshoge vakwerkspanten over twee bouwlagen. De spanten die het gebouw gaan dragen, liggen als een brugconstructie over de sporthal heen. Je moet daar zo’n 30 meter overspannen, want je wilt geen kolommen in een sporthal. En die brugconstructie, daar moet het onderwijsgebouw weer in.”

Integraal plan voor mooiste resultaat

“We werken voor dit project in een integraal ontwerpteam, met een landschapsarchitect en constructeur, en dat grijpt mooi op elkaar in. Je krijgt straks een stapeling van het landschap die helemaal doorloopt, van maaiveld tot dak. Dit wordt een fantastische onderwijsomgeving.”