Slimme installaties voor historisch ARTIS-Aquarium

Maatwerk in een rijksmonument

Het monumentale Aquarium van ARTIS in Amsterdam wordt na een ingrijpende restauratie en verduurzaming binnenkort opnieuw in gebruik genomen. Het rijksmonument uit 1881 kreeg een complete technische vernieuwing, waarbij het historische karakter in ere werd gehouden en het gebouw toch naar de toekomst werd gebracht.

Het inpassen van moderne installaties in een 19e-eeuws gebouw vroeg om maatwerk. “Bij renovaties is het altijd een uitdaging om hedendaagse techniek passend te krijgen in een bestaand pand, en hier moest het ook nog volledig uit het zicht blijven”, vertelt Serkan Bayram, adviseur werktuigbouw bij Halmos. De restauratie stond onder leiding van een architect die het gebouw in ere moest herstellen. “Dat betekent continu zoeken naar balans: duurzaamheid realiseren, zonder afbreuk te doen aan monumentale waarde en uitstraling.”

Klaar voor aansluiting op WKO

Alle installaties zijn vernieuwd en voorbereid op de WKO van ARTIS. Daarbij is de energievraag van het gebouw eerst zoveel mogelijk gereduceerd, onder meer door verbeterde isolatie en glas. Vervolgens zijn lagetemperatuur verwarmingssystemen toegepast, zodat het gebouw straks probleemloos kan meedraaien in de centrale WKO. “Het systeem is zo ingericht dat het gebouw eerst zelf warmte en koude uitwisselt met de warme en koude aquariumbakken door integratie van een warmtepomp. Pas als dat niet voldoende is, wordt de WKO ingeschakeld.”

Materialen voor zoute omstandigheden

Een bijzonder aandachtspunt was de invloed van zout en vocht op de installaties. In de oude situatie was het binnenklimaat erg vochtig. Halmos koos daarom per ruimte voor materialen die bestand zijn tegen de specifieke condities. Kunststof leidingen, kanalen en elektragoten vervangen staal  en voor de ophangsystemen is zorgvuldig afgewogen tussen verzinkt staal en roestvaststaal. “We moesten elke ruimte apart beoordelen. De omstandigheden in een filterkelder zijn compleet anders dan in de publieksruimten.”

Toezicht en finetuning

Halmos bewaakte tijdens de uitvoering de kwaliteit, controleerde tekeningen en testte de werking van de installaties. Ook in de afrondende fase bleef het bureau betrokken. Zo wordt de regeltechniek doorlopend verfijnd, zodat het systeem subtieler schakelt tussen interne uitwisseling en de WKO. Daarnaast adviseerde Halmos over de tentoonstelling, bijvoorbeeld bij exposities die mogelijk invloed hebben op de luchtverdeling en elektra-aansluitingen.

Samenwerking en trots

Voor Bayram springt vooral de samenwerking in het oog. “Opdrachtgever, ontwerpteam en aannemer hebben echt naast elkaar gestaan. Iedereen deed waar hij het best in is, met respect voor elkaars werk.” Het resultaat is volgens hem een gebouw dat er niet alleen prachtig uitziet, maar ook een prettig en stabiel binnenklimaat heeft. “Als je ziet hoe vochtig het vroeger was en hoe goed het nu werkt, dan ben je echt trots dat je hieraan hebt meegewerkt.”