Historische glorie hersteld aan de Grote Markt in Haarlem

Brinck: een stadsblok vol geschiedenis

Aan de Grote Markt in Haarlem maakt een vergeten passage plaats voor een levendige woonplek met monumentale allure. Achter de gevels van het voormalige Brinkmanncomplex verrijst Brinck Haarlem: een woningbouwproject waarin ontwerp, historie en stedelijke structuur samenkomen. “Je moet naar het gebouw luisteren”, zegt Robbert van der Lee, projectarchitect bij Heiko Hulsker Architecten. “Dat geeft al aan wat erin mogelijk is.”

Het gebouw aan de Grote Markt in Haarlem stond leeg sinds de gemeente Haarlem het jaren geleden verliet. De opdrachtgever trok Heiko Hulsker Architecten aan om het stedenblok te transformeren tot honderd unieke woningen. Een uitdaging, in een pand waarvan het oudste deel dateert uit 1620 en dat sinds die tijd talloze keren verbouwd is.

“Je begint met een gebouw dat je letterlijk moet verkennen”, vertelt Van der Lee. “Het was een doolhof. We zijn goed bekend met de geschiedenis van Haarlem, maar wilden ook dit deel van de stad goed doorgronden.” Die verkenningsfase was geen overbodige luxe. Wat op de tekeningen stond, was vaak net anders in de praktijk.

Het gebouw als ontwerpvoorwaarde

De eerste grote opgave was daglicht maken. “Kantoren in de jaren ’70 hadden duidelijk andere eisen”, vertelt Van der Lee. “Om de woningen kwaliteit te geven, wilden we meer licht binnenlaten.” De voormalige kantoren hadden een aantal lichthoven. Deze werden vergroot en aan elkaar verbonden. Zo ontstond een aantal kleine binnenpleinen of binnenhoven. “Haarlem is een hofjesstad, dus we hebben dat gegeven benut.”

Omdat niet het hele pand tot de ontwikkeling behoorde, was slopen van het hele gebouw geen optie. In plaats daarvan werd gekozen voor een grondige transformatie. “De constructie stond dus ook vast”, zegt Van der Lee. “Een dikke betonstructuur met elke zes tot acht meter kolommen met een soort van regelmaat, die niet overeenkomt met de standaardmaten voor een starterswoning. Hoe puzzel je de woningen er dan goed in? Uiteindelijk is elke woning op de plattegrond net anders dan de anderen.”

Respect voor het ritme van de stad

Het ontwerp laat zich leiden door het gebouw en door de plek in het centrum. De gevels aan de Grote Markt krijgen hun historische karakter terug, mede dankzij uitgebreid kleuronderzoek. “We hebben meer dan 150 oude afbeeldingen geraadpleegd”, vertelt Van der Lee. “Op basis daarvan hebben we per pand een kleurstelling gekozen die past bij het oorspronkelijke beeld.”

“We hebben woningen proberen te maken voor toekomstige bewoners, maar omdat je op prominente plek bezig bent, wil je ook echt een toevoeging zijn voor de stad”, geeft hij aan. “We wilden niet de architect zijn die graag wil laten zien wat hij kan. We wilden juist uitgaan van de directe omgeving met die herkenbare pandjesstructuur. Dat komt ook terug bij de gevels van de binnenhoven.” Ook de dakopbouw sluit aan bij het stadsbeeld, met een doorlopende kroon met subtiele verschillen, die de schaal van de stad en het gebouw respecteert. “We wilden daar echt een afronding van maken, zodat in plaats van een plat dak een gebouw ontstaat met hellende dakvlakken.”