Bahnhof Groningen: bereit für die Zukunft

Station Groningen ondergaat een ingrijpende metamorfose. Waar het monumentale stationsgebouw jarenlang vooral een ceremoniële functie had, heeft het nu weer de functie van hoofdentree. Stap voor stap ontstaan er een toekomstbestendig vervoersknooppunt én een verblijfsgebied waar reizigers en inwoners zich thuis voelen. Met de aanleg van een ondergrondse reizigerspassage, een fietstunnel, een fietsenstalling voor duizenden fietsen, een busonderdoorgang en een nieuw busstation krijgt Groningen een station dat recht doet aan zowel het verleden als de toekomst.

Strukton voert het werk uit voor opdrachtgever ProRail, dat tevens de provincie ­Groningen en de gemeente Groningen vertegenwoordigt. “Eén van de belangrijkste doelen van de verbouwing en uitbreiding is het verbinden van beide stadsdelen rondom het spoor”, zegt Marcel Kampman van Strukton Infra Specials. “Dat gebeurt met een brede reizigerspassage en een fietstunnel, die zorgen voor een logische en veilige verbinding. Tegelijkertijd is er volop ruimte gecreëerd voor ontmoeting en verblijf, geheel in lijn met de visie van architect Koen van Velsen. Een station is niet alleen een plek waar je aankomt of vertrekt, maar ook waar mensen graag verblijven en waar leven in de brouwerij is. Voorzieningen zoals winkels, cafés en restaurants maken van het station een levendig stadsdeel.”

Historie en moderne visie hand in hand

Het huidige stationsgebouw, een rijksmonument, blijft het kloppend hart van het geheel. “De architectuur van de uitbreiding sluit zorgvuldig aan op de historische stijl, met onder andere rode bakstenen en geel beton die refereren aan het verleden”, zegt Jos van der Molen van Strukton Infra Specials. “Tegelijkertijd worden nieuwe elementen toegevoegd, zoals groendaken en moderne perronkappen. Zo ontstaat een organische overgang van oud naar nieuw: van de gerestaureerde monumentale kap bij het hoofdgebouw tot de strakke, moderne kappen bij de nieuwe perrons.” Zelfs historische objecten, zoals het voormalige seinhuis en de passerelle, hebben weer een plek gekregen. “Deze zijn tijdelijk verplaatst voor de bouw, gerestaureerd en vervolgens teruggebracht op hun oorspronkelijke positie”, zegt Marco Prins van Strukton Infra Specials. “Het resultaat is een station dat historie ademt, maar tegelijkertijd helemaal klaar is voor de toekomst.”

Hoogwaardige afwerking en bijzondere materialen

De bouw is complex en wordt uitgevoerd door verschillende Strukton-bedrijven, in nauwe samenwerking met externe partners. “Installaties zijn uitbesteed aan SPIE, terwijl andere partijen verantwoordelijk zijn voor afbouwonderdelen zoals natuursteen, metselwerk en exclusieve houten kozijnen”, zegt Prins. “Voor een station zijn de toegepaste materialen uitzonderlijk hoogwaardig. Dit hoge afwerkingsniveau maakt Station Groningen tot het mooiste station van Nederland.” Ook Kampman is die mening toebedeeld en zegt: “De architect heeft een uitgesproken visie die tot in de kleinste details zichtbaar is: van de bijzondere verlichting met speciaal ontworpen armaturen tot de zorgvuldig gekozen kleurstellingen. Waar veel stations puur functioneel zijn ingericht, heeft station Groningen een uitstraling die past bij een stedelijk verblijfsgebied.”

Fasering van het megaproject

Het project is in meerdere fasen uitgevoerd. “Al in 2020 werd het rangeerterrein verplaatst om ruimte te maken voor de bouwkuip”, blikt Van der Molen terug.  

“Daarna volgde de aanleg van diepwandconstructies voor de ondergrondse verdiepingen: op -2 de fietsenkelder voor 6.000 fietsen, op -1 de reizigerspassage en daarboven de perrons met hun kappen. Via de busonderdoorgang, een tunnel van ruim 300 meter, kunnen stadsbussen straks van noord naar zuid onder het spoor door rijden. Aan de zuidzijde van het station wordt een volledig nieuw busstation aangelegd. Ook hier wordt gedacht aan de mens, met een chauffeursverblijf, groenvoorzieningen en voorzieningen voor energie en techniek.”

Visitenkarte

Wat het Groninger station straks ook bijzonder maakt, is het groene karakter.
De perrons en pleinen krijgen groendaken, bomen en zitplekken. “In plaats van een stenige doorgangsplek ontstaat een soort stadspark waar de spoorlijnen als vanzelf doorheen lopen”, zegt Prins. “Dat is ook de kracht van het ontwerp. We hebben het hele plan in het voortraject integraal bekeken. Door de kelder in twee lagen op te bouwen in plaats van als één hele grote laag ontstaat er meer ruimte voor groen en andere functies. De gemeente Groningen was direct enthousiast over dit ontwerp, dat bovendien goed aansluit op de nieuwe woningbouw aan de zuidkant van de stad. We hebben als Strukton-bedrijven samen met Koen van Velsen met dit ontwerp echt wel een visitekaartje afgegeven.”

Buitendienststelling van 64 dagen

De omvang van het project is aanzienlijk. “Het project loopt al verschillende jaren, maar speelde zich tot april 2024 voornamelijk ondergronds af”, zegt Kampman. “Er gebeurde heel veel, maar veelal buiten het zicht van de omgeving. Vanaf vorig jaar april kreeg het nieuwe station pas echt vorm. En tijdens de laatste 64-daagse buitendienststelling afgelopen zomer werd alles in gereedheid gebracht om het station te openen, waarbij de hele infra is aangepast, inclusief de aanleg van de nieuwe sporen en perrons.” Zo’n lange buitendienststelling was overigens een unicum voor Nederlandse begrippen. Niet eerder werd een station zo lang uit de dienstregeling genomen. “Gedurende deze periode werd 24/7 gewerkt. We hebben hier opnieuw bewezen dat we als ‘één Strukton’ als geen ander in staat zijn om dit soort complexe uitdagingen te bemensen en met goed gevolg af te ronden. Het proces verliep bijna op de minuut nauwkeurig volgens plan.”

Na de 64-daagse buitendienststelling werd het vernieuwde station Groningen op 13 juli jongstleden officieel in gebruik genomen. De treinen rijden weliswaar weer volgens dienstregeling, maar het station is nog niet helemaal af. Strukton werkt nog aan de afwerking van de busonderdoorgang, het nieuwe busstation en de fietskelder. Ook is ze de stationswinkels nog aan het afbouwen en wordt het maaiveld rondom het station verder aangelegd en aangekleed. Maar de basis is in ieder geval gelegd: station ^­Groningen is klaar voor de toekomst.